Archiwistyka_tlo
Archiwa kościelne

Archiwa kościelne, a zwłaszcza klasztorne, należą do najstarszych. Mimo to nie wypracowały dotychczas współnych form prawno-organizacyjnych.


Literatura dotycząca archiwistyki kościelnej jest stosunkowo uboga. Na rynku wydawniczym dostępne są tylko dwie książki mogące pełnić rolę podręczników archiwistyki kościelnej, obie autorstwa o. prof. H. E. Wyczawskiego: "Wprowadzenie do studiów w archiwach kościelnych", Warszawa 1956 i "Przygotowanie do studiów w archiwach kościelnych", Kalwaria Zebrzydowska 1989. Poza tym tematyce archiwów kościelnych poświęcono kilka artykułów w wydawnictwie Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne. Natomiast podstawową pracę na temat wartościowania materiałów archiwalnych w archiwach kościelnych wydał w roku 1976 pt. "Wartościowanie materiałów archiwalnych" dr Tadeusz Grygier we wspomnianym wydawnictwie. 

Do zasobu kościelnego należy zaliczyć w pierwszym rzędzie akta związane z życiem kościoła czyli z procesem ewangelizacyjnym. Kolejną ważną grupę stanowi dokumentacja związana z wykonywaniem zadań twórcy czyli Kościoła względnie pewnej jego części strukturalnej jak kuria, instytucje diecezjalne czy parafie. Cały zasób archiwalny Kościoła katolickiego można podzielić na 6 grup aktowych:
Akta statystyczne;
Personalne;
Organizacyjne;
Dotyczące nabożeństw i sakramentów;
Majątkowe i własnościowe;
Budowlane i pastoralne;

Podstawowym problemem archiwistyki kościelnej jest obecnie brak odpowiednich normatywów kancelaryjno-archiwalnych na szczeblu lokalnym. Tylko nieliczne diecezje posiadają własne instrukcje kancelaryjne. Wszystkie istniejące obecnie instrukcje kancelaryjne zalecają przekazywanie z kancelarii do archiwum parafialnego:
Ksiąg metrykalnych po upływie 50 lat;
Ksiąg duszpasterskich, administracyjnych i gospodarczych rok po ich całkowitym zapisaniu;
Dokumentów cywilnych, dowodów dokonanych wpłat po upływie 5 lat od ich wystawienia;

Kwestią fundamentalną dla archiwistyki kościelnej jest ciągle nierozstrzygnięta sprawa miejsca przechowywania zasobu parafialnego i klasztornego. Kolejnym ważnym problemem jest kwestia brakowania akt, którego zasadność w przypadku zasobu archiwów kościelnych jest dosyć problematyczna. Konieczne jest też opracowanie akt normatywnych dla wszystkich archiwów kościelnych w Polsce. Należy też opracować vademecum kancelaryjne dla parafii. Oczywiście niezbędna jest również stała edukacja w zakresie archiwistyki kościelnej i większe zaangażowanie archiwów państwowych, które powinny pełnić w odniesieniu do archiwów kościelnych funkcję nadzorującą i kontrolującą.


Źródło: ks. Leszek Wilczyński, Masowa dokumentacja w archiwach kościelnych, w: Dokumentacja masowa, Z problematyki…, wyd. IH UAM, Poznań 2012, ss. 187-198.

03.11.2013
strzałka do góry